Патрабуюцца рукі і сэрцы

Штораніцы за каваю я выслухваю сабачыя і кашэчыя гісторыі, бо сястра дапамагае валанцёрам, якія ратуюць катоў і сабак. Часам збіраюць па вуліцах, а часцей забіраюць з вуліцы Гурскага, 42, дзе месціцца ўстанова, названая “Фаўнай гораду” –  пункт адлову і часовага ўтрымання  жывёлаў. Гісторыя першая, другая, чарговая... Пазачарговую гісторыю я пачула пад час выканання службовых абавязкаў. Перад пачаткам спектакля глядач гадоў васьмі шчасліва паведаміў: цяпер у яго таксама ёсць сабака! Гледачоў тата разважліва ўдакладніў, маўляў, глядзелі ваш спектакль, а там сабака ды котка знаходзяць сабе гаспадароў. Ну і... пад уплывам мастацтва спраўдзілі сынаву мару. Узялі сабаку. Проста ўзялі – у валанцёраў...

Увага, знаўцы ды заўсёднікі Тэатра юнага гледача! У якім спектаклі знайшлося падобнае мастацкае кіраўніцтва да дзеяння?  Слушна, у цудоўнай гісторыі пра Брыка і Шусю, якія шукаюць лета. Сярод нашых персанажаў ёсць прынцэса Беласнежка, якая вельмі любіць свайго маленькага поні. Ёсць маленькі лорд Седрык Фаўнтлярой, што любіць сабак і рыхтуе свайму дзеду прыемную неспадзёўку  – сабачы хор, які брэша... дакладна пад музыку. Ёсць маленькае Асляня, якое ўцякае ад жорсткага гаспадара і дапамагае немаўляці на імя  Езус Хрыстус. Ёсць вожыкі, вавёркі, медзьвядкі, парсючкі, пацукі, краты, ластаўкі... У тэатры працуюць з вобразамі. У адных спектаклях жывёльныя персанажы адлюстроўваюць чалавечыя дачыненні, у іншых – уяўленні  людзей пра жывёлаў,  у нейкіх – стасункі людзей з жывёламі. Неўзабаве выстветлілася, што сярод нашых заўсёднікаў-тэатралаў ёсць ратаўнікі жывёлаў з  маладзёвага грамадскага аб’яднання “Суперкот”. Натуральна,   Тэатру юнага гледача проста наканавана было з ім пасябраваць!

"Суперкоткі" (валанцёркі прытулку) на кашэчай выставе 

Вольга Швед, старшыня “Суперката”, з гэтай нагоды жартуе: маўляў, у нас агульныя каты, сабакі, дзеці, сваякі, а хто як не дзеці і не жывёлы патрэбны адзін аднаму?

Паводле адукацыі Вольга – педагог, паводле заняткаў – прадпрымальнік, у вольную часіну – валанцёрка. Перавагу аддае катам. Бавіцца з імі столькі часу, што, падобна, здолее перакладаць з кашэчае мовы на некалькі чалавечых.

– Амаль перакладаю, – пагаджаецца Вольга. –  Здаецца, самыя лепшыя чалавечыя пачуцці ўзнікаюць да дзяцей і да жывёлаў. Варта дакрануцца да пухнатага кашэчага камячка альбо да маленькага дзіцяці... А калі не ўзнікаюць, калі чалавек не любіць жывёлаў ды дзяцей, дык з чалавекам нешта не тое робіцца...  Дзеці жывуць пачуццямі, жывяцца вобразамі, таму спектаклі , напэўна, самае геніяльнае вынаходніцтва, каб распавесці дзіцяці пра жывёлу і абудзіць да жывёлы лепшыя пачуцці (вядома, ёсць адметныя фільмы ды кнігі, але тэатр – ён вось тут і зараз, і ягонае ўздзеянне пераацаніць цяжка).

У тэатры ёсць гледачы, з якімі можна размаўляць перад спектаклямі альбо пасля спектакляў.  Мы распачалі сустрэчы па школах, а тэатральныя педагогі практыкуюць гэта прафесійна.  У Тэатра юнага гледача ёсць сайт, дзе адразу з’явіўся банер “Суперката”. Пакуль Тэатр юнага гледача працуе  ў арэндаваным  памяшканні,  самым дзейсным сродкам  дапамогі можна лічыць спектаклі. Дырэктар тэатра Юры Кулік – драматург і рэжысёр, ужо напісаў п’есу з галоўнымі героямі – сабакам Казікам і коткай Машкай. Праўда, нам сумленна палумачылі, што спектакль у строга планавай установе не можа ажыццявіцца вокамгненна і трэба чакаць наступнага сезону.

Важна патлумачыць дзіцяці, кім можа і павінна зрабіцца жывёла ў доме. Перш як узяць сабе гадаванца, трэба моцна-моцна падумаць, ці здужае гаспадар за яго адказваць, пры гэтым не варта дагаджаць жаданню дзіцяці мець жывую цацку.  Бо завельмі часта для дзіцяці бяруць кацяня, а праз колькі часу, нагуляўшыся, выкідаюць жывёлку на вуліцу. Ці гатовыя вы прыбіраць латок, вычэсваць поўсць, мыць лапы, падымацца на шпацыр з сабакам альбо разам з катом, які любіць пабудзіць гаспадара гадзін у пяць раніцы? А часам жывёлы хварэюць – патрэбныя лекі, харчы, адмысловы дагляд. А часам уцякаюць – трэба цярпліва і доўга шукаць.

Паводле рэкамендацый адмыслоўцаў, трохгадоваму дзяцяці можна мець рыбак альбо птушку, а гадкоў с сямі-васьмі дзіця ў стане дапамагчы даглядаць ката ці сабаку. Перадусім такі сябрук у хаце – гэта выхаванне пачуццяў. Стаўленне да жывёлы дапамагае змадэляваць і нават выправіць чалавечыя дачыненні – сямейнікі больш уважліва ставяцца адзін да аднаго,  выяўляюць дабрыню, спагадлівасць, цярпенне. Жывёла  часцяком спрыяе ўтварыць асаблівую хатнюю атмасферу  –  калі жывёлу прымаюць як сямейніка. Калі ў дзіцяці ёсць клопат і адказнасць за жывёлу, дзіця пераносіць гэтае адказнае стаўленне на родных людзей. Жывёла  можна выправіць чалавечыя дачыненні, асабліва паміж старэйшымі і малодшымі, якія дзеляць клопаты адпаведна свайму ўзросту. Адзін шпацыруе з гадаванцам, другі прыбірае і вычэсвае, у выніку агульная справа яднае і спанукае да паразуменя.

А навукоўцы з фінскага Kuopio University Hospital  высветлілі, што дзеці менш хварэюць, калі ў сям’і ёсць свойская жывёла.  Пры гэтым сабакі ўплываюць на дзіцячы імунітэт лепей за катоў, таму што... цягаюць з вуліцы бруд. На яго імгненна рэагуе імунная сістэма дзіцяці і ў выніку ўзмацняецца супраць вірусаў і бактэрый, якія выклікаюць рэспіраторныя захворванні.

Тэатр адным з першых заўважае: калі наспявае праблема з жывёламі , значыць, ёсць праблема ў чалавечым грамадстве. У гэтай праблемы шмат складнікаў: жыццё, эканамічная сітуацыя, выхаванне, але нейкія маральныя каштоўнасці нязменныя. Добры чалавек не праміне бяздомнага сабаку, не выкіне на вуліцу ката.  Жывёлы – катэгорыя асаблівая. Яны не могуць прасіць, патрабаваць, сказаць пра свой боль і змагацца за свае правы. Таму ў дачыненні да жывёлы надзвычай важная чалавечая інтуіцыя і жаданне дапамагчы. Дапамагаючы іншаму, ты нешта знойдзеш для сябе.


Маладзёвае аб’яднанне “Суперкот” http://forum.superkot.com/  – грамадскае. То бок складаецца з валанцёраў і  тых, хто ім дапамагае, а таксама з усіх, хто можа і хоча дапамагчы, не можа не адгукнуцца на  бяду альбо праблему. Пэўная мэта – ратаванне жывёлаў, якія трапляюць на  адрас Гурскага, 42 – у пункт адлову і часовага ўтрымання. А туды трапляюць бяздомнікі – кінутыя, выкінутыя, адрынутыя, літаральна  выцягнутыя з-пад колаў машыны альбо цудам ацалелыя пасля “палёту” з высокага паверху. І часу на ратаванне ў іх вельмі мала. За непрацяглы час трэба знайсці для жывёлкі новы дом – у ідэале, а на справе – нейкі зацішны куток, дзе можна лекаваць (а таксама стэрылізаваць), даглядаць (а таксама супакойваць пасля непрыемнасцяў) і чакаць... Таго самага гаспадара. Вядомыя  гісторыі сабак, якія паміралі на магіле гаспадара; валанцёры апавядаюць і пра катоў, якія па-просту адмаўляліся есці  і паміралі – праз тое, што ім здрадзілі, іх кінулі.

У “Суперката” няма звыклага офісу, затое ёсць прытулак, дзе часова ўтрымліваюцца гэтыя небаракі.  Памяшканне невялікае, хвастоў шмат, дзейнічаць трэба хутка, таму што сталіца – горад вялікі, у тым ліку і на гора – кашэчае ці сабачае. Валанцёры разбіраюць жывёлаў па дамах, па кватэрах, каб хоць трошкі пасунуць бясконцую чаргу. “Суперкату” патрэбны добраахвотнікі – не толькі тыя, хто можа прыгодзіць у прытулак, але і тыя, хто можа дапамагчы лекамі, харчам, цёплымі посцілкамі ў халодную паравіну году, хто можа выступіць з аповедамі пра гадаванцаў і тлумачэннямі правілаў утрымання жывёлаў у гарадскіх умовах. Заўсёднікі і валанцёры не толькі кормяць жывёлаў альбо робяць ім уколы: патрабуюцца фатографы і стылісты, кіроўцы з уласнымі машынамі, друкары, журналісты і нават творчыя рукадзельніцы для ўдзелу ў кашэчых і сабачых выставах. І, галоўнае, патрэбныя чалавечыя рукі і сэрцы – даглядаць і любіць.

Жана Лашкевіч,

загадчык літаратурна-драматургічнай часткі Тэатра юнага гледача