30.11.2010

Cон пра летнюю ноч (заканчэнне)

Выканаўцы роляў паркавых насельнікаў пераконваюць не толькі пластычнай характарнасцю, але і апраўданнем адметнасці паводзінаў, якія кожнаму надала парода і прырода. Варона (Юлія Грыгарэнка) за бліскучыя пацеркі сама сябе падмануць гатовая. Пацук (Андрэй Каламіец), відаць, не адзін раз ужо ад Коткі ўцякаў, ды чарговыя ўцёкі задорага стануць, таму ён хітруе, часова скараецца, але з першай небяспекай ва ўсім вінаваціць кандыдатку ў каралевы краіны вечнага лета. Сабака (Андрэй Каралевіч і Павел Наўроцкі) дзеля справядлівасці гатовы зацкаваць-пакараць Пацука ды Котку, але забываецца на ўсё перад перспектывай сяброўства з Хлопчыкам. Насцярожаны да свету, з кудлатым аблавухам на галаве, Сабака ўзброены баксёрскімі пальчаткамі. А давер выказвае тым, што здымае пальчаткі і аддае хлопчыку. Не як гаспадару. Як сябру.
Толькі ў самы скрутны момант, Котка (Алеся Гераська) шчыра прызнаецца дзецям, чаму ёй так патрэбна краіна вечнага лета: там яна будзе... самая-самая! Ёй, каралеве, там ніхто не скажа, што яна тоўстая!. Дзеці дасціпна падтрымліваюць яе амбіцыі, але Котка прымушае сябе ўгаворваць і канчаткова згаджаецца пайсці да іх... за малако.



З просталінейным Сабакам і хітраванкай-Коткай абыходзяцца як у казцы – Дзяўчынка забірае сабе Котку, Хлопчык – Сабаку... вулічных (паркавых)! Якая маці такое дазволіць насамрэч? У мастацкую праўду расповед ператварае не жанр (казка), а рэжысёрскі падыход і акцёрскае стаўленне да роляў: пошукі сябра падобныя на пошукі сэнсу жыцця. Ці, прынамсі, намагання зразумець ягоныя законы ды парадкі.
Хлопчык прагне сябра моцнага, дужага. Каб у двары баяліся. Акцёр Генадзь Гаранскі ўражвае нахабнай хлапечай самаўпэўнасцю, за якой паўстае дзіцячая крыўда на ўвесь свет, які не адпавядае ні тэлевізійным шоў, ні кампутарным гульням. Любым коштам яму трэба пастанавіць на сваім – хоць адабраць у сястры самакат, хоць перафарбаваць у зялёны колер Брыка. А калі за Брыка раптоўна заступаецца Шуся, Хлопчык адступаецца ад свайго намеру з палёгкай, за якой паўстае раптоўнае разуменне: Брык сам па сабе цікавы – такі, які ёсць. Без ашыйніка з шыпамі і ў натуральным выглядзе.
Ад планаў па пераробцы Брыка Хлопчык акцёра Аляксандра Лешчанка адмаўляецца весела і хутка: ну не дык не, прыдумаем іншую гульню. Галоўнае – ён, Хлопчык, будзе галоўны. Але... “Чаму з жывымі можна гуляць толькі тады, калі яны самі захочуць?” – пытаецца Дзяўчынка (Людміла Асмалоўская) і брат на хвіліну бянтэжыцца. Важкае пытанне! І глядацкую ўвагу на ім варта засяродзіць...
...У страшнай цемры Брык абяцае Шусі, што заўтра зноў узыдзе сонца і яны знойдуць краіну вечнага лета. Зараз жа ў Ветра распытаюць! Але ўсяведца Вецер кажа, што Шуся нараджаецца ўвосень і засынае на зіму, на вясну, на лета – да наступнае восені. І абуджаецца... іншай. Так бывае. Ёсць няўмольныя законы для жывых. І хоць ў сяброўстве галоўнае – вернасць, гледачы ўсіх узростаў разумеюць, што ад наіўнай вернасці Брыка будучыня Шусі залежыць ніяк не наўпрост, але... залежыць! Быць ёй... альбо не быць? І ніяк не менш! ...Брык, ахоўнік Шусінага сну, застаецца побач.
Эпілог спектакля – сон Шусі. Вецер пабяцаў, што лета яна прысніць, і Шуся сніць сваё лета – тых, хто ўдзельнічаў у важных падзеях яе маленькага жыцця, якое, аказваецца, паспела набыць і важнасць, і сэнс. У прыгожым пластычным эпізодзе з’яўляюцца персанажы спектакля – аднолькава яркія і вясёлыя. Катаюцца на самакаце, скачуць праз вяровачку, выдзімаюць бурбалкі... Кружыцца карусель, ззяючы лямпачнай аблямоўкай, асвятляецца дрэва і сцэнічнае наваколле, утвавараючы позні паркавы вечар. Такім Шуся сніць лета і неўзабаве разумее, што яно такое. “Лета – гэта калі цёпла вось тут”, – раптоўна кажа Шуся і дакранаецца да сэрца...

Жана Лашкевіч

Фота Валянціна Хасяневіча

Газета “Літаратура і мастацтва” № 45 ад 12 лістапада 2010 года

28.11.2010

Сон пра летнюю ноч (працяг)

Драматург глядзіць на сваіх персанажаў з усмешкай. Усмешка рэжысёра надае ім трошкі добрай іроніі: Ягор Лёгкін вымагае выканання не побытавага, а крыху адцягненага, нібы прыўзнятага на дыбачках, каб з гэтай вышыні выканаўцу можна было зірнуць на самога сябе, пераўвасобленага. Каб зала, аднойчы ўгледзеўшы, пільнавала гэтыя зрухі-позіркі ды ў нейкі сакрэтны момант краналася аж да суперажывання. (Толькі не тры кабеты, якія проста на прэм’еры не змоўклі ні на хвіліну, абмяркоўваючы свае вытворчыя школьныя непаразуменні ). Каб панавала атмасфера святочнага восеньскага... адыходу, заахвочаная мастаком Андрэем Меранковым і падтрыманая музыкай Леаніда Паўлёнка, лідэра Маланкі Аркестра, – атмасфера... старых савецкіх мультфільмаў – добрых, лепшых, на ўсе часы і глядацкія пакаленні. Рэдкі выпадак!



...Пасярод пляцоўкі – адмысловае карункавае дрэва з жоўтым лісцем, асталяванае на рухомай кружэлцы – дзіцячай каруселі. Да ягонае вершаліны Котка ды паркавая красуня Варона ўзнімаюцца па сходах, а сонца, рухаючыся, толькі што не чапляе абедзьвюх за каўняры. Як на дзіцячым малюнку. Павольнае пасоўванне сонца пазначае змены ў часе. Хуткае кружэнне каруселі імгненна выдае патрэбныя месцы дзеяння, узнёслы настрой рашучага пошуку лета змяняе на кашэчую змову або на дваровую дзіцячую сварку, а сустрэча з хлусам-Пацуком адным паваротам кола прымушае Брыка і Шусю да роспачна спяшацца... але за сонцам яны не паспяваюць і апынаюцца ў цемры. Такой страшнай цемры не збаіцца хіба той, хто ніколі не быў дзіцем. І Брык баіцца, але загадвае Шусі трымацца за ягоную руку. І стомленая, засмучоная, спалоханая Шуся называе Брыка разумным, дужым – дарослым...



Цяпер кожнае дзіця ведае, якімі мусяць быць ў казках каты, сабакі ды Чабурашкі, а з Брыкам і Шусяй зазналі клопату і рэжысёр, і мастак спектакля. Хто яны? Якія яны? Здаецца, гэтыя фантазійныя вобразы падказалі акцёрскія індывідуальнасці. Крохкай, танклявай рагатухай Шусяй, камячком пяшчоты і наіўнасці, вызначыліся Юлія Смірнова і Таццяна Чардынцава (дарэчы, абедзьве іграюць Дзюймовачку). Але ў рашучы момант гэты камячок сціскаецца так моцна, што здатны... ну калі не прабіць сцяну, дык разбіцца аб яе. Шуся з’явілася з кучы лісця лёгкай, нібыта паветранай істотай, таму атрымала светлы парычок, у якім заблыталася лісце, і строй, падобны на касцюм для фітнэсу з вызначанай паласатай таліяй ды воблачкамі цюлевых рукавоў, штонікаў й гетраў. Брыка ўсё адно як “змалявалі” з лепшых роляў Аляксандра Зелянко: унутрана рухомага, датклівага, безабароннага, са своеасаблівай супярэчлівай абаяльнасцю, якая з ролі ў роль можа мяняць “плюсы” на “мінусы” і наадварот. Кудлаты парычок з вушкамі-рожкамі, сіні камбінезон – напэўна, Брыку, які нарадзіўся вясной, падабаецца мімікраваць пад паркавых рабочых. Брык Аляксея Кірмуця мае іншую душэўную пабудову – не такую далікатную і гнуткую, але вызначаецца цікаўнасцю і своеасаблівай шчырай упэўненасцю. Характэрная адзнака Брыка і Шусі – наіўнае стаўленне да жыцця: у парку пагаршаецца надвор’е, і Шуся ўслед за Брыкам вырашае з гэтым... змагацца. А Брык, відаць, наслухаўся радыё на паркавых слупах...

Жана Лашкевіч

Заканчэнне будзе

21.11.2010

Сон пра летнюю ноч

Памятаеце, як у кардоннай каробцы агледзелі Чабурашку? Як у каналізацыі заўважылі чарапашак-ніндзя? А на даху – Карлсана? Магчыма, у шэраг славутасцяў трапяць і тутэйшыя персанажы: проста ў гарадскім парку знайшліся Брык і Шуся. Ён смешна куляецца і падае з дрэва, прымаўляючы “брык, паваліўся!”, а яна ў лісці жыве...

Брыка і Шусю ўпільнавала Таццяна Сівец, журналістка і паэтка. Але з 30 кастрычніка 2010 года – з дня прэм’еры “Брыка і Шусі...” – вытанчаную, далікатную прыгажуню Таццяну можна строга называць драматургам, бо і журналісты, і паэты робяцца драматургамі толькі тады, калі іхнія творы трапляюць на тэатральную сцэну. П’еса “Брык і Шуся шукаюць лета” – прафесійны дэбют Таццяны. Казку замовіў, прыняў і давёў да сцэнічнага ўвасаблення Беларускі рэспубліканскі тэатр юнага гледача. Рэдкі выпадак!



У казцы хапае выхаваўчых сентэнцыяў кшталту “дарогу трэба пераходзіць толькі на зялёнае святло” альбо “з незнаёмымі хадзіць нельга” (дзецям ды некаторым дарослым гэта і са сцэны паўтарыць не лішне). Поўна добрых і вельмі добрых учынкаў. Але “выхаваўчы працэс з мараллю” драматург адмыслова прыцішыла, а рэжысёр ператварыў у канчатковы выбар персанажаў. Рэжысёр – Ягор Лёгкін, на чыім рахунку восем драматычных спектакляў і адна опера. Ён таксама і драматург, ягоны спектакль “Квакі і Квокі” паспяхова пракатваецца на сцэне Рэспубліканскага тэатра беларускай драматургіі.



З сёлетняга ліпеня Ягор Лёгкін – рэжысёр Беларускага рэспубліканскага ТЮГа і, падобна, лідэр адметнай каманды маладых акцёраў, узброеных не толькі свяжуткай акцёрскай адукацый, але і шчырым жаданнем на гэтую адукацыю не забыцца. Выкшталціць сцэнічнаю практыкай. Адшукаць краіну вечнага лета...
Разам з Брыкам і Шусяй, якая ніколі не бачыла лета, у пошукі гэтай краіны ўкручваецца шэраг персанажаў: Варона згадвае, што яна ў маладосці ляцела-ляцела ды трапіла туды, Сабаку хочацца цеплыні з косткамі, Котка цаляе ў тамтэйшыя каралевы, а ў Пацука і выбару няма – ён мусіць слугаваць Котцы (а раптам яна і напраўду сапрэцца ў тую краіну і дасць Пацуку спакою?). Ёсць яшчэ Хлопчык з Дзяўчынкаю, брат з сястрою, на якіх ускладзены самы просталінейна-правільны, але і самы чалавечы ўчынак спектакля: каб Брык і Шуся паспелі за сонцам, дзеці аддаюць ім самакат, бацькаў падарунак, за які толькі што біліся-душыліся...
Чалавечыя дачыненні навакольнага свету драматург празрыста і нібыта наіўна праецыруе на казачны. У ім, далікатным, крохкім, аказваецца, ёсць недавер, падман, здрада! (Яшчэ б не было – з чаго ж тады ўтвараць канфлікт, рухавік любога дзеяння?) І самота. Ды такая, што ў пошуках краіны вечнага лета сцэну і залу працінае адзіная скразная тэма пошукаў сябра, які патрэбны дзецям і дарослым усіх узростаў. Сябра знаходзіць кожны персанаж, праўда, не толькі па шчырасці, але і па разліку. Гэтыя пошукі не пакідаюць месца для выігрышнага, кідкага змагання “бабра з аслом” (дабра са злом, перапрашаю), затое ва ўсіх без выключэння персанажаў ёсць уласны ўнутраны канфлікт і яго развязанне відавочна рухае дзеянне.

Жана Лашкевіч
Фота Валянціна Хасяневіча

Працяг будзе