25.12.2011

Раство

Найлепшае, найсардэчнае свята: віншую ад сэрца!

19.11.2011

«Страна чудес» Оксаны Аракчеевой

С 19 ноября до 10 декабря в рамках проекта «Друзья Посольства Чешской Республики» столичная галерея «Университет культуры» и Посольство Чехии в Республике Беларусь представляют «Страну чудес» художника Оксаны Аракчеевой

… Из пункта А в пункт Б выходит паровозик, Красная Шапочка отправляется к бабушке, ветерок намеревается стать ураганом, а театр приглашает на премьеру… Наверняка о паровозике упоминает учебник. О Красной Шапочке и ветерке – сборник сказок и анимационный фильм. Намерения театра выражает афиша. Но в любом случае для убедительности требуется художник. И со временем у каждого художника, который работает для детей, собираются наброски, рисунки, тематические иллюстрации и весёлые картинки… Художник Оксана Аракчеева собрала целую страну рисованных чудес.

Иллюстрации к детским книгам «Пачатковае школы», «Вышэйшае школы», «Мастацкай літаратуры” и “Азбукварика”. Рисунки для журнала «Рюкзачок». Афиши Театра юного зрителя. Работы художника-постановщика анимационного фильма… Их объединил выставочный зал, да так, что от работы к работе стал вырисовываться свой ландшафт и прослеживаться свой сюжет!



Тонкий юмор Аракчеевой нравится детям. Но ничуть не меньше нравится и взрослым. И даже очень взрослым людям. Нравится, так сказать, плотность рисованного населения. Подробности его жизни. Особенности его занятий. Нравятся придуманные пейзажи, в том числе и городские, какие-нибудь заповедные угодья, сказочные закоулки, и – особенно! – реальные объекты, попавшие в поле притяжения Оксаниной фантазии.



На этой картинке изображён… фасад Театра юного зрителя с персонажами из спектаклей. Персонажи, кстати, абсолютно узнаваемы для того, кто бывал на спектаклях, – так же, как бывала на них Оксана, превратившая ТЮЗ в Театр страны чудес…

Жанна Лашкевич

18.11.2011

Прэміяльная драма

С 4 па 10 кастрычніка Нацыянальную тэатральную прэмію Рэспублікі Беларусь аспрэчвалі дванаццаць спектакляў: музычныя тэатры супернічалі з лялечнымі, лялечныя – з драматычнымі; спектаклі балетныя, пластычныя, антрэпрызныя і для дзяцей у імпрэзе не ўдзельнічалі; кожны тэатральны калектыў вылучаў на прэмію спектакль са свайго рэпертуару – меркавалася, што найлепшы; сто дванаццаць чалавек працавалі ў журы Беларускай тэатральнай акадэміі.Імпрэзы адбываліся ў Мінску.

...Лялечны баль не склаў канкурэнцыю опернаму хору, драматычныя артысты не вызначылі стаўлення да аб’ектаў, прадстаўнік міністэрства культуры адмыслова тлумачыў, што намінацыя “лепшае музычнае афармленне спектакля” не датычыла ўласна музычнага спектакля, за што яму і дзякуй вялікі. Конь і трапяткая лань у адны калёсы не запрагаліся: відавыя правілы тэатральнага мастацтва заставаліся непарушнымі, дый законы відаў мастацтва збольшага – на сваіх пазіцыях. А тое, што пераможцамі адначасова зрабіліся спектаклі оперны і драматычны (“Набука” Дж.Вердзі ды “Не мой” А.Адамовіча) можна лічыць загадкавай “гульнёй любові й выпадку”...

Паказальна, што лепшым рэжысёрам тэатральная акадэмія назвала Аляксея Ляляўскага за спектакль “Драй швэстэрн” (“Тры сястры” паводле А.Чэхава), дзе шматкроць прасякаюцца, далучаюцца, яднаюцца ўсе чыннікі і складнікі спектакля, прадметныя і акцёрскія; так , што ўзнікае нейкая асаблівая матэрыя, з якой творыцца тэатральнае дзейства, а хрэстаматыйная п’еса перакідацца чароўнай незнаёмкай і ў шчыльным тэатральным асяроддзі вядзе рэй інтэлект. Думанне. Мысленне. Заразлівы занятак, якім спакушаюць гледача ў добрым тэатры.

15.11.2011

Мінск Барыса Аракчэева

Шэрагам выстаў адзначае 85-годдзе заслужанага дзеяча мастацтваў Барыса Уладзіміравіча Аракчэева дачка і куратар творчых праектаў дынастыі Аксана Аракчэева

10 лістапада распачалася чарговая юбілейная выстава майстра у Музеі гісторыі Мінска. “Мінск Барыса Аракчэева” - летапіс горада, які стаўся другой - творчай радзімай для юнака з маленькай расійскай вёсачкі Турбанава Яраслаўскай вобласці. Гэта асобная старонка ў творчасці Барыса Уладзіміравіча.



Пачынаючы з маленькіх эцюдаў, маляваных пад час службы ў арміі, мастак з цягам часу стварае шэраг вялікіх па памеры карцін. Іх рэтраспектыўны паказ і прадстаўлены музейным гледачам. Некаторыя творы экспануюцца ўпершыню.



На адкрыцці выставы Барыс Аракчэеў зрабіў музею каштоўны падарунак – чатыры вялікіх па памеры і каштоўных па майстэрскім выкананні палатна.



Гэта падзяка мастака гораду, які спраўдзіў ягоны лёс.

24.08.2011

Расповед заўтрашняга дня

“Як лёгка было б зразумець адно аднаго, каб не існавала слоў.
Тады можна было б гаварыць і не рупіцца пра словы”.
Эжен Іянеска

"Падстава тэатра і рэжысёра – гэта рэпертуар, а, значыць, літаратура. Літаратура і аўтарская задума, якую рэжысёр мусіць умець прачытаць. У тэатры трэба ўмець чытаць...” Адвольнае цытаванне класіка выдае рэжысёра Уладзіміра Савіцкага: ў тэатры, бачыце, трэба ўмець чытаць!

...Мы з Савіцкім – роўналеткі. Правадырамі нашага дзяцінства, якое выпала на 1960-я, яго неаспрэчнымі аўтарытэтамі былі дзядулі і бабулі, якія вучылі шанаваць тое, што маеш, сваё. Спадарожнікамі – расповеды па вялікую вайну, уключанае на ноч радыё і адказнае чытанне цэнтральных газет. З газет дзяды ўмелі вычытаць... усё. Уменню чытаць даводзілася навучацца міжволі. Праз дваццаць гадоў калегавання я пачула ад Савіцкага: “У аўтара ўсё напісана, чытаць трэба ўважліва...”

23.08.2011

Прытуліўшыся да бясконцага

Чым можа зацікавіць водгук на стары спектакль – спектакль, які ўжо даўно няможна паглядзець на сцэне (“Літаратура і мастацтва”, 15 красавіка 1994 года)? Водгук на спектакль Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы “Віват, імператар!” паводле “Крэслаў” Э.Іянескі ( у 1994 годзе ён прадставіў Беларусь у Беластоку на святкаванні Міжнароднага дня тэатра) перадусім цікавы ацэнкаю рэжысёрскай работы Уладзіміра Савіцкага. “Віват, імператар!” паводле Э.Іянескі – адна з ягоных першых буйных работ.

Іянескавы “Крэслы” упершыню не зазналі поспеху 25 красавіка 1952 года “…пасля трыумфальнага правалу… у “Тэатр дэ Ланкры”, які з таго часу так і знік. У зале сядзелі тры ці чатыры гледачы на трыста пяцьдзесят месцаў. Адамоў (Арцюр Адамоў, знаны французскі мастацкі дзеяч. – Ж.Л.) быў у захапленні.Ён прыйшоў паглядзець п’есу, сядзеў на балконе і сказаў: “На сцэне – нікога, у зале – пуста, усё ўпустую і гэта – адметна”. З таго часу, кажучы па-шчырасці, і ў Лондане, і ў Нью-Йорку, і ў Парыжы, і ў процьме самага рознага памеру гарадоў колькасць паспяховых пастановак ці зраўнялася хоць з колькасцю заяўленых Іянескам крэслаў? А яна, “колькасць крэслаў, якія выносяць на сцэну, мусіць быць значнаю: мінімум сорак, але лепш яшчэ болей, калі можна…” “Няможна!” – выгукнула ўсеахопна наша тутэйшая тэатральная нішчымніца. “На жаль…” – войкнула эстэтыка незаможнага тэатра. Рэжысёру Уладзіміру Савіцкаму і мастаку Валерыю Кашчэеву засталося скарыстацца з сякога-такога мэблевага ламачча, крута паменаванага “падборам”. Сярод іх і наканавана дзейнічаць двум асобам, рэжысёрскаю спагадлівасцю не даведзеных да патрабаванняў драматурга, – у таго, як вядома, дзейнічаюць Стары ды Старая. На сцэне персанажы выглядаюць на акцёрскія гады. А тое, што адзін другую часам кліча Семірамідаю, па-мойму, ніякіх звышзначэнняў не мае, ды ў зваротах Уладзіміра Рагаўцова да Тамары Нікалаевай-Апіёк ніякіх падтэкстаў не чуваць. Годная буржуазная парачка, Спадарыня й Спадар, Яна і Ён… Так сабе?...

22.08.2011

След у след

Гэты архіўны артыкул я прапаную ў працяг абвешчанае тэмы пра рэжысёра Уладзіміра Савіцкага, - так бы мовіць, след у след публікацыі пра колішнюю пастаноўку "Раскіданага гнязда", - колішні студыйны досвед прачытання “Няскончанай драмы” Ф.Аляхновіча.

Драма Францішка Аляхновіча зазнала сцэну тэатра-студыі “Абзац” след у след за Купалавым творам. Спектакль, пастаўлены паводле “Раскіданага гнязда”, уразіў празрыстасцю пераасэнсавання ў “Сумную аповесць” і скалануў жорсткаю рацыяй рэжысёрскага фіналу: два дужыя дзецюкі, усё адно як падмінаючы пад сябе і герояў, і абставіны трагедыі іх чалавечай немаентнасці, літаральна навялі, навязалі свой фінальны парадак, а потым сілком адарвалі ад падлогі роспачную Зоську і... разам рушылі да публікі – на паклон.

21.08.2011

“Няшчасце на шчасце...”

У сёлетнім жніўні Брэсцкі тэатры драмы і музыкі запрасіў на прэм’еру спектакля “Раскіданае гняздо” Янкі Купалы; ім самым у верасні распачнецца тэатральны фестываль “Белая вежа”. Але рэжысёр-пастаноўшчык спектакля Уладзімір Савіцкі над Kупалавым “...гняздом”, так бы мовіць, кружляе: шмат гадоў таму намаганнямі ягонага тэатра-студыі пад назваю “Абзац” “...гняздо” раскідалася адметна.Напярэдадні фестывальнага паказу (а я не хачу яго прапусціць) дарэчы прыдасца старая публікацыя пра тое раскіданне (газета “Літаратура і мастацтва” , 22-28 мая 1993 года).

Што пахінула Уладзіміра Савіцкага да “Раскідага гнязда” сказаць цяжка, бо ягоная рэжысёрскае абыходжанне з класічнай п’есай Янкі Купалы ў тэатры-студыі “Абзац” не выдае на востразлобадзённае. Не вымагае пазачарговага з’езду земляробаў, не агітуе за фермерства. Не прэтэндуе на медытацыю на падставе дамагання агульнадушэўнае раўнавагі. Не падпадае і пад якое-кольвек агульназручнае меркаванне: маўляў, як тое “Гняздо” трэба раскідаць...
Упершыню сыграны летась у лістападзе (1992 года – Ж.Л.), спектакль у хуткім часе адбудзецца свой “законны” сезонны... пяты раз: запрошаныя акцёры (і з мінскіх тэтраў, і студэнты Акадэміі) толькі зрэдчас патрапляюць вызваляцца для двухгадзіннай “Сумнай аповесці...” (назва спектакля) , - падзеі сёлетняга тэатральнага сезону...

Праграмны твор. Хвост пачытанняў, тлумачэнняў, трактовак. Даважак пажаданняў і прэтэнзій з абавязковымі параўнаннямі: “што хацеў сказаць Купала” і “што ставілі папярэднікі” – Уладзіміра Савіцкага на першай, другой ды іншых цэнах Беларусі і не-Беларусі. Канцэпцыі. Літаратуразнаўчыя каментары. Тэатразнаўчыя ўдакладненні...

07.07.2011

Нагода для выпрабаванняў

...На ўсё люстра сцэны – калідор з шэрагам жалезных дзвярэй. Вакенцы-форткі старанна адчыняюць і зачыняюць чалавечыя рукі. Таксама прачыняюцца і адчыняюцца дзверы, але сцэнічная прастора не рассоўваецца. Не мяняецца. Пад каласнікамі высвечваецца мост у ліхтарах, але спускацца з яго можна толькі ў адно месца – у турму...

На існаванне ў горадзе-турме і ў свеце-зняволенні персанажаў “Злачынства і пакарання” асудзіў Рэспубліканскі тэатр беларускай драматургіі: з удзелам сцэнографа Валянціны Праўдзінай пакараныя ўсе і ад пачатку спектакля. Розніца толькі ў спосабе турэмнага існавання кожнага і ў ступені заняпаду, прыкладам, калі адзін прыбраны ў гарнітур (Лужын), а другому дачка ахвяруе на гарэлку з апошняга (Мармеладаў).

Пра злачынства складае ўяўленне інтэрмедыйны паказ Раскольнікава з сякераю і рэплікі персанажаў. Спараджальнікам злачынных намераў выступае няйначай сусветнае зло, сродкамі сучаснай сцэнічнай пластыкі пераўвасобленае ў падабенства антычнага хору – жвавых чорных істотаў (бесаў-нячысцікаў), якія маўкліва і выразна падштурхваюць персанажаў да ўчынкаў. “Хор” відавочна рыхтаваны да ролі буйной, паўнавартай (рэжысёр па пластыцы – Ігар Сігаў), але ў рэжысёра-пастаноўшчыка спектакля Валерыя Анісенкі гэтая калектыўная роля развіцця не атрымлівае: “хор” коўзаецца па сцэнічным часе і дзейнічае аднастайна.

04.07.2011

Дзецям Беларусі

У год свайго 55-годдзя Беларускі рэспубліканскі тэатр юнага гледача, падтрыманы Міністэрствам культуры Рэспублікі Беларусь, распачаў праект “Тэатр юнага гледача – дзецям Беларусі”

“Пра тое, што ў Мінску ёсць адмысловы тэатр для дзяцей і юнацтва – Тэатр юнага гледача – ведае, бадай што, уся Беларусь...” Па шчырасці, у тэатры так і думалі. Але неўзабаве высветлілася, што ўся Беларусь не ведае. Першы дзіцячы спектакль, паказаны ў Смаргоні, засведчыў: бальшыня залы наведала спектакль ўпершыню ў жыцці. І як, дзеля чаго і навошта яго глядзець, па-просту не ўяўляла...

22.04.2011

Тэатра нам не пазбегнуць

Першы мінскі міжнародны дзіцячы тэатральны форум “Крокі”
прайшоўся па сталіцы з 28 па 31 сакавіка


Уплыў “экранных мастацтваў”, асабліва серыяльных і “ў рэжыме рэальнага часу”, яшчэ гадоў дваццаць таму спарадзіў прафесійныя спрэчкі ў тэатральным асяроддзі. На пытанне рубам “як пазбыцца згубнага тэлевізійнага ўплыву” адказвалі не жартам – “хіба што перасяліцца ў тэатр”. І знайшліся-такі ідэалісты...

Мінская тэатральная школа № 1 літаральна жыве ў тэатры – Новым драматычным. З першага дня ўтварэння ў 2003 годзе. Вядома, дзеці навучаюцца, іграюць і глядзяць рэпертуарныя спектаклі; у спектаклях для роўналеткаў час-почас бяруць удзел. З гэтае нагоды старэйшыя цытуюць праўдзівую выснову пра тое, што “для дзяцей трэба працаваць так, як для дарослых, – толькі лепш”. А для сябе? Самім для сябе як працаваць?

21.04.2011

М.@rt.КАНТРАСТы (заканчэнне)

Кантраст трэці: прафесійны

Творцу сцэнічнага свету ўжо называлі дэміургам і прыпадабнялі бацьку-стваральніку, але стварэнне найноўшага (класікі?), асабліва з гразёю альбо са смецця, вымагае такіх адмысловых дзеянняў, якія наўпрост рэжысурай не назавеш (прынамсі ў той пэўнай якасці, якую мела на ўвазе бліжэйшае мінулае стагоддзе). Гэтаксама не назавеш рэжысурай і дзеянне проста супрацьлеглае: ператварэнне класікі ў смецце.

20.04.2011

М.@rt.КАНТРАСТы (частка другая)

Кантраст другі: класічны

Пры канцы казкі Андэрсена за любоў і павагу адно да аднаго Муж з Жонкаю атрымліваюць куфар залатых талераў. Куфра, бадай, зашмат, але гледачу зацікаўленаму нейкі тэатральны талер заўжды выпадае. Такі сабе... наіўна-фантастычны альбо магічна-шчыры... Яго па тэлевізары не паказваюць. Затое па тэлевізары часам паказваюць людзей з Расіі, зрэдчас нават акцёраў, якія прыязджаюць да нас і як добрыя госці захапляюцца, маўляў, “у Мінску чыста”, “у Беларусі чыста”, “варта пераехаць вашу мяжу – і адразу чыста”!
Мікалай Каляда, выбіраючыся на фестываль у Магілёў, замовіў для свайго спектакля паводле М.Гогаля “РэвІзар” (менавіта так, з націскам на “і” – чынавенства ў спектаклі вучыцца вымаўляць літаратурна)... 120 літраў гразі. Не бруду, – гразі, ды такой гразкай, што можна ўгразнуць... Ну, вы зразумелі.

19.04.2011

М.@rt.КАНТРАСТы

Miжнародны маладзёжны форум, задуманы і здзейснены ў Магілёве пад назвай М.@rt.кантакт, сёлета адбыўся ў шосты раз з 21 па 27 сакавіка

Газетны радок куртаты й скупаваты. А тэатр усё яшчэ здзіўляе: спалучэннем і ўзаемадзеяннем – руху, колеру і гуку, вадкасцяў і рэчываў – сыпкіх альбо гразкіх... Часам вялікая сцэна прыдаецца якраз для аднаго акцёра (у монаспектаклі), а колькім выканаўцам, падтрыманым аркестрам і балетам, цяжка засяродзіць на сабе ўвагу аднае залы... Здараецца, што сонечная фестывальная раніца афарбавана ў чорнае: у так званым “чорным кабінеце” сцэны вядуць рэй вядьмаркі ў чорных строях, а фестывальны вечар прапануе лагодных бялюткіх казачнікаў і пяшчотную казку на дасціпным сцэнічным снезе...

27.03.2011

Да невыноснай лёгкасці быцця (заканчэнне)

Філімон Пупкін вымагае павагі да свайго фінансавага таленту: ён здолеў так абыйсці “дзіравы” закон, што ў стане аплаціць хоць уласную выбарчую кампанію, хоць якое іншае пасоўванне па сацыяльнай лесвіцы. Філімон прагне зрабіцца міністрам, – для пачатку. Перадусім каб падвысіць самаацэнку. Каб распачаць новы бізнес, варты ягоных магчымасцяў і зарабіць яшчэ больш. Ну і каб... на ўсіх зайздроснікаў і недарэкаў – каб!

21.03.2011

Да невыноснай лёгкасці быцця

Пункцірам па спектаклі
Беларускага рэспублікаснкага тэатра юнага гледача
"Пан міністар"


Замест звыклага Філі-свінабоя, які колькі разоў ужо тупаў на беларускай сцэне, – адназначна нестаноўчага распусніка і дзялка-прайдзісвета, – рэжысёр Уладзімір Савіцкі вывеў персанажа куды больш важкага, хітрэйшага, мудрэйшага: спраўнага героя найноўшага часу.



...Ірвецца ў сусвет... свінячае рохканне. Кабета нешта цягне, лічыць, важыць. А вакол – мяхі з пячаткамі. Чорныя, чырвоныя. Паўсюль блокі, крукі. І, здаецца, хтосьці скача... на Чорта падобны... Двухпавярховая канструкцыя ар’ерсцэны падзелена на краты-нішы, і кожны персанаж займае такую, прыкрытую фіранкаю з выяваю часткі свінні. Усе фіранкі разам складаюць схему распадзелкі свіное тушы. Нішто сабе інтэр’ер прапануе мастак Віктар Цімафееў... кватэры, складу, офісу? А самы расповед пра Філімона Пупкіна нібыта ўскладзены...на велізарныя вагі, найпершы і цэнтральны складнік сцэнаграфіі.

20.03.2011

Класічны свінтус

Падкоп інстытута геалогіі мамантава свіння Кандрата Крапівы ажыццявіла ў 1939 годзе і спакваля дакапала да сцэнічных трактовак, дысертацый і школьных хрэстаматый. Такім чынам, нагадваць змест камедыі “Хто смяецца апошнім” асаблівай патрэбы няма. Аднак спектакль Мінскага абласнога драматычнага тэатра з Маладзечна не спавядае адмысловую пашаноту да класікі альбо традыцыйнае прачытанне. І называецца “Свінтус Грандыёзус”.

Яго трывалы сюррэалістычны вобраз дасціпна распрацаваны і ўжо на сцэне сабраны па каліве рэжысёрам Уладзімірам Савіцкім і мастаком Віктарам Цімафеевым. З хрэстаматыйнага тэксту, скарочанага і пададзенага па-за прыкметамі часу. З нязмушанага акцёрскага існавання (стыль тэатра прадстаўлення). З вясёленькага музычнага падбору Паўла Захаранкі. Нарэшце, з… костак (натуральна, бутафорскіх).




Дзе такія ёсць? Верагодна, у музейным запасніку. У скрынях. Але ніякага бязладдзя і грувасткіх прыстасоваў: скрыні гарманічна ўладаваныя ў сцэнічную прастору. Іх атуляюць чалавечыя постаці — кшталту васковых. Перад стартам спектакля (у пралогу) адлічваецца час. Са скрыні пры сцяне вылазіць чалавек і крадком зрушвае бліжэйшую да сябе постаць. Тая знарок чапляе іншую, і хутка музейныя постаці ажываюць, пачынаюць рухацца… совацца, лётаць, завіхацца, цалавацца… Спяшаецца прыбіральшчыца цёця Каця, бокам сунецца Туляга з парасонам, тупаціць кабета Гарлахвацкага з пакункамі, спакусліва перабірае ножкамі Зіна Зёлкіна, шырокай хадою мерыць сцэнічны абсяг сакратар вучонага савета Левановіч…

18.03.2011

Ні сябра, ні ворага

На сцэне драматычнага тэатра звычайна... э-э... размаўляюць. Словамі. Якія піша драматург. Парадак і якасць падабраных словаў уплываюць на дзеянне, вобразы, характары і на тое, што дачуе і запомніць глядач. У тэксце можна гразнуць і храснуць, па тэксце можна караскацца і коўзацца, праз тэкст можна дзерціся і направа-налева высякаць слоўны гушчар... Не, на жаль, не сякерай. Языком. Акцёр можа дапамагаць сабе рукамі і нагамі, але як толькі персанажа кранецца пачуццё альбо праява характару, на ўсе бакі паляціць смецце штучнага красамоўства і дачуюцца толькі дзеясловы: хачу, магу, раблю...

Таму, хто назваўся пятым рымскім імператарам на імя Нерон, ніхто не замінаў хацець, магчы і рабіць у прэм’ерным спектаклі Магілёўскага абласнога тэатра драмы і камедыі імя В.Дуніна-Марцінкевіча. Звесткі пра Неронава колішняе існаванне пакінулі Светоній і Тацыт. Іх расповеды поўныя дзеянняў, учынкаў, жарсцяў, – таго, што мы называм драматызмам. Рымскіх гісторыкаў цытуе электронная Вікіпедыя, і праз яе таксама можна захапіцца выпрабаваннем характараў ў скрутных варунках. Але сцэнічная драма не абавязана наследваць гістарычнай дакладнасці. Для п’есы патрэбна ідэя і выбар падзей. Спектакль мусіць расцвеліць боль сённяшні.

06.03.2011

"Пан міністар" : тэатральная падзея

Два вечары запар "Пан міністар" выходзіць да публікі: 5 і 6 сакавіка на сцэне Дома літаратара - прэм'ера спектакля Беларускага рэспубліканскага тэатра юнага гледача. 5 сакавіка вольных месцаў не было. Калі сціпла і каротка, дык Аляхновіч + Савіцкі (драматург + рэжысёр) = тэатральная падзея.

Філімон Пупкін, як сцэнічны герой і спраўны герой нашага часу, вымагае павагі да свайго фінансавага генія: сціплы свінабой у стане аплаціць не толькі чыюсьці выбарчую кампанію, але і ўласнае пасоўванне па сацыяльнай лесвіцы! Філя прагне зрабіцца міністрам. Каб... падвысіць самаацэнку. Каб распачаць новы бізнес, варты ягоных магчымасцяў і зарабіць яшчэ больш. Ну і каб... на ўсіх зайздроснікаў і недарэкаў - каб! Віртуозная акцёрская работа Аляксандра Палазкова не пакідае сумневу, што Філя свайго даўмеецца, нават насуперак драматургу! А рэжысёр дапаможа...

Рэжысёрскі поспех Уладзіміра Савіцкага ўжо параўналі з колішнім поспехам "Тутэйшых" Янкі Купалы, перачытаных-пераасэнсаваных Мікалаем Пінігіным у 1990 годзе (цікава, што "Пан міністар" напісаны у адзін год з "Тутэйшымі" - 1922). Мяркую, што Савіцкі пайшоў далей, літаральна кінуўшы на вагі змесціва-месіва з інтрыг і чалавечых жарсцяў (велізарныя вагі - найважны складнік сцэнаграфіі, яны ператвараюцца... нагадваюць... утвараюць... ну і так далей), дзе і найцяжкім, і найлягчэйшым выяўляецца каханне.

Спяшаюся ўзважыць і вярнуцца да тэмы!

Жана Лашкевіч

24.02.2011

“Гэтая прафесія дарыць бессмяротнасць...”

21 лютага памёр рэжысёр Рыд Таліпаў. Тры гады таму ён святкаваў сваё чалавечае шасцідзесяцігоддзе. Традыцыйна яму жадалі доўгіх гадоў жыцця. Прафесійна – спектакляў. Як мага. “Я шчаслівы, што я – тэатральны рэжысёр, – адказваў Рыд. – Гэтая прафесія дарыць бессмяротнасць...”
Наш ЛіМ быў ці не першай газетай, дзе ў мінулым стагоддзі пры канцы васьмідзясятых з’явіліся водгукі на ягоныя спектаклі – і першыя мінскія, і далёкія замежныя (у Германіі, Аўстрыі, Польшчы), і шматлікія ў абласных тэатрах. Ва ўсіх.
Здаецца, існай колькасці сваіх пастановак Рыд і сам не ведаў. Здаралася, ён апантана рыхтаваў да выпуску спектакль, а мусіў дбаць пра наступны, не маючы як адмовіць чарговаму просьбіту. Над усімі мастацтвамі ставіў музыку. Марыў увасобіць класічную оперу. Калізіі драматычнай сцэны час-почас падпарадкаваў драматургіі так званага музычнага афармлення з выбітных – класічных музычных твораў. Адметна займаўся сцэнаграфіяй (“лепшым сцэнографам” быў названы на адным з фестываляў). Марыў зняць кіно паводле класічнай рускай п’есы. Больш як сур’ёзна ставіўся да знакамітай камедыйнай рэплікі “я смяюся, бо слёз ужо няма”: у Беларусі ўлюбёным жанрам рэжысёра зрабілася трагікамедыя...



Рыд Таліпаў з’явіўся ў Мінску ў 1980-х пасля сканчэння ГІТІСа, патрапіў стварыць студыю “На плошчы Перамогі” з адметным складам удзельнікаў (потым выкладаў і ў Акадэміі мастацтваў), а на пачатку дзевяностых яму пашэнціла змяніць адрас і атайбавацца ў вялікім падвале (пад ГУМам). Жартавалі, што “плошча Перамогі” пайшла ў заклад... тэатральных падвалінаў. Калі агульнымі словамі – падвалінаў інтэлектуальнай драмы і новай эстэтыкі, авангарду і псіхалагічнага рэалізму, спавядання адметнай рэжысёрскай школы, якую ў свеце называюць рускай. “Вядома, – казаў Таліпаў, – прафесія магла б і без мяне абыйсціся. А вось я без яе – не магу. Прастораю мы навучыліся валодаць, а вось як пераадолець час? Мастацтва, як мне здаецца, нарадзілася менавіта як жаданне спыніць час. Больш пэўна – пасоўвацца ў часе”. Студыйныя спектаклі Таліпава пасоўвалі мастацкі час Беларусі нароўні з нацыянальнымі і акадэмічнымі тэатрамі, – так, што ў хуткім часе прозвішча рэжысёра з’явілася на акадэмічных афішах, а ў 2009 годзе ён ўзначаліў Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Якуба Коласа.
“Мяне вабяць жывыя людзі з жывымі перажываннямі”, – удакладняў Таліпаў. І ставіў "Стрыптыз" С.Мрожака, "Картатэку" Т.Ружэвіча, "Яму" А.Купрына, "Кантрабас" П.Зускінда, "Вечнага Фаму" Ф. Дастаеўскага, “Пяць вечароў” А.Валодзіна, "Іванава" і “Чайку”А.Чэхава, "Кацярыну Іванаўну" Л.Андрэева, "Таццяну" Н.Птушкінай, "Караля Ліра" У.Шэкспіра, “Месяц на вёсцы” І.Тургенева, “Камедыянта” А.Асташонка, “Стомленага д’ябла” і “Саламею” С.Кавалёва, “Васу Жалязнову” М.Горкага, “Мудрацоў” паводле А.Астроўскага...”Мастацтва, паводле філосафа, – адзенне для нацыі. Мы без мастацтва як голыя...” Праз дваццаць гадоў рэжысёра адзначылі "За духоўнае адраджэнне ў галіне тэатральнага мастацтва”.
...Пяцігадовага хлопчыка Рыда маці павяла на “Жызэль” у Вялікі тэатр. Танцавала Галіна Уланава. “Памятаю гэтае чароўнае відовішча, – не аднойчы расказваў Таліпаў. –У другім акце Жызэль выходзіць з магілы ўночы і танцуе. Мяне скалануў гэты балет.” Журналісты часам пыталіся: а чым? Аднойчы Таліпаў адказаў, што “бываюць рэчы, мацнейшыя за нас (калі ў іншы свет адыходзяць блізкія людзі, напрыклад), і гэтыя сітуацыі трэба ўмець пражыць да канца.”
Як вымагае прафесія.

Жана Лашкевіч

13.02.2011

Без света, пространства, образа (окончание)

На встречах со зрителями (разных возрастов) приходилось возвращаться к фактам, казалось бы, общеизвестным; обращать внимание на события, мимо которых, казалось бы, не проходит даже школьная программа...



Но! Когда-то о них люди узнавали в спешке, мельком, между прочим. Нет знаний - нет уверенности. Нет уверенности - и уважаемые зрители стесняются, жмутся, хихикают по любому поводу. Нужно время и,так сказать, уточнение знаний, чтобы человек освоился... с искусством.



О феномене первого просмотра или прослушивания, которые едва знакомят с художественным произведением, знают не только психологи, но и педагоги; знают они и о том, как можно несколько раз читать один и тот же текст, смотреть один и тот же спектакль, открывая новое,новейшее,другое, иное...



Казалось бы, с "Волшебным миром закулисья" всё было просто: чуть-чуть мировой истории, немного из исследований бытования и трактования сказок, интересные факты из жизни драматургов, кое-что из истории костюма и маски - и так далее.



Так вот! Третьего января я открыла рот в десять часов утра и закрыла... в где-то в 16:30. За каникулярную неделю пришлось лечить горло.





За январь месяц по самым скромным подсчётам организованно пришли дети из двадцати пяти минских школ, неорганизованно - дети в родителями, с дворовыми и школьными компаниями (!), соседские дети постарше и дети помладше, театральные кружки и даже один кружок краеведения.





Да, ещё курсанты военного училища, с которыми проговорили час и сорок минут. Воистину, театр - универсальное средство для общения и взаимопонимания!



Между тем посещение нашей выставки не входило в обязательные планы управления образования. Значит, просто... интересно? К этой мысли я сама ещё привыкаю.



Как и к тому, что театр может быть интересен не только жизнью сценической - со светом, пространством, образом спектакля, - но и каждой стороной своей жизни. Сцена, правда, должна стоять на первом месте...

Жанна Лашкевич

23.01.2011

Без света, пространства, образа (продолжение)

... Об истории театра говорили и сегодня. И вчера. И о театральных чудесах. И о сказках.



Среди заинтересованных зрителей оказались педагоги,художники, мастера всяческих видов декоративно-прикладного искусства. Вероника Фомина представляет Мастерскую авторской куклы. Вероника отметила качество бутафории и огорошила вопросом: а не будут ли театральные мастера-бутафоры и скульпторы проводить на выставке мастер-класс? А не откроют ли декораторы свои секреты?








Вопрос о шитье театральных костюмов высшего качества мне задавали неделю назад: а нельзя ли у ваших мастеров поучиться?



Наверное, можно. Будем думать, как...

Жанна Лашкевич


Продолжение следует

17.01.2011

Без света, пространства, образа (продолжение)

В театре – добрая воля маленького зрителя. Если пришёл с мамой или папой. А если с классом? И если учительница, ответственная за культпоход, прямо в третьем ряду вяжет носок? Но если уж ты, ребёнок, пришёл с ней в театр, так не затем, чтобы в носу ковыряться… Лучше – посмотреть на сцену и… принять правила игры. Потому что если не принять, то может быть непонятно или скучно. И уходить можно сразу.



…На экскурсии по выставке спрашиваю, о чём будем говорить (предлагаю выбор). Об истории театра, о театральных чудесах или о том, как попадает на сцену любимая сказка? Если выбирают дети, почти всегда стопроцентный ответ: «Обо всём!» Пап всегда интересуют театральные чудеса. Бабушки (часто) сходу предлагают говорить о сказках. Никто не спрашивает об истории конкретного тюза – Белорусского республиканского. Зато, бывает, спектакли по фотографиям опознают! И помнят, как звали персонажей!



…Двигаемся от «древних греков». Спасибо артисту театра Игорю Сидорчику – в своё время он выкупил и сохранил реквизит, костюмы и кукол - Креонта и Антигону. (Дважды вместо детей приходили маленькие гоблины; пять педагогов удерживали и стыдили каждого особо рукастого, но даже на них куклы произвели впечатление!) Возле кукол представляем, как собирались в театр древнегреческие зрители (усреднённо, конечно), а потом ставим себя на место актёров. Представляем огромные маски, котурны, одеяния, выясняем, что играли. О Феспиде, Софокле, Еврипиде и всяких интересностях вроде эоремы, экиклемы и бога из машины рассказываю как можно проще, но нашёлся ученик третьего класса, заинтересовался древней машинерией – спросил о принципе действия (!), предположив что-то о блоках и верёвках! А средневековое театральное «жерло драгон» для чертей и грешников поразило третьеклассника в самое сердце: спросил, не осталось ли расчётов и чертежей! Взяла с него честное слово, что опыты с котурнами, богами из машины и жерлом ставить не будет. (По поводу котурнов нелишне такое слово брать у всех экскурсантов: ещё в девяностых годах попался мне как-то любознательный человек семи лет, попробовал. Ногу то ли вывихнул, то ли чуть не вывихнул. О пробе рассказала бабушка.)

После первого визита гоблинов так обрадовалась заинтересованным лицам, так увлеклась, что две с половиной тысячи лет существования актёрской профессии как-то незаметно превратила в двадцать пять тысяч лет(!!), а дети попались серьёзные, слушали и уйму вопросов задали, но в двадцати пяти тысячах лет даже не усомнились! К тому времени, как ошибка обнаружилась, группа ушла. Бежать вслед? Коллега, наш театральный менеджер-рекламист, по образованию историк. Посоветовала расслабиться, рассказала свои «школьные случаи», посмеялась над «историческим моментом»…



Людей десятилетнего возраста очень сильно впечатляет разница между свободными греками и рабским положением актёра в древнем Риме. «Что, их и побить могли?» - не раз переспрашивали дети. При этом о страшных римских цирках они знают в подробностях (спасибо Голливуду), а для многих и сегодняшний театр – что-то скучноватое и обязательное. Почти как для римлян в древности. Если на римлянах настроение хорошее, если римских актёров жалеют, быстренько рассказываю о драматургии Теренция и Плавта и о том, что со временем актёрское положение всё-таки изменилось даже в ту эпоху, – рассказываю совсем немного. Не затем, чтобы имена запомнились, а ради справедливости к человеческому гению тех времён.

Конечно, ознакомительный рассказ об истории театра – поверхностный, но моя задача – детей заинтересовать. А потом честно признаться, что всё это я про-чи-та-ла: в книгах и в Интернете. Читайте и вы, если интересно! (В этом месте учителя и родители часто поглядывают с признательностью!)

Жанна Лашкевич

Продолжение следует